Relacje z domownikami – jak praca zaburza rodzinne role

O tym, że stres odczuwany w pracy rzutuje na rodzinę mówi się od lat. Warto też zwrócić uwagę na odwrotny kierunek, mianowicie na wpływ życia rodzinnego na pracę.

Ci z Was, którzy mają rodziny, szczególnie z dziećmi, zapewne zdają sobie sprawę (a jak nie to po tym tekście sobie może coś uświadomią), w jaki sposób praca wpływa na funkcjonowanie w domu.

Decydując się na pracę w ratownictwie wiele osób zdaje sobie pewnie mgliście sprawę z tego, jak to będzie wyglądało w praktyce. Dyżurowy system pracy sam w sobie wprowadza pewien chaos organizacyjny w życie osobiste. Comiesięcznie układany grafik wyklucza regularność i powoduje, że inne osoby w rodzinie muszą się dopasować. Gorzej, jak rodzina jest cała „medyczna” i ma jeszcze dzieci – wtedy bywa, że małżonkowie się mijają, bo układają dyżury tak, żeby zapewnić opiekę dzieciom (a jak są w domu w tym samym czasie rozmawiają o pracy).

Bywa też tak, że ciągi dyżurów utrudniają codzienny kontakt z rodziną. Ten rodzaj konfliktu nazywany jest konfliktem opartym na czasie – kiedy praca utrudnia wypełnianie obowiązków związanych z byciem partnerem, rodzicem. Często to role rodzinne, a w szczególności konflikty małżeńskie czy wychowywanie dzieci wpływa na obniżenie sprawności w pracy (niedosypiający rodzice noworodków, zestresowani buntem dwulatka, przechodzący okresy adaptacyjne kiedy dziecko idzie do przedszkola, czy szkoły, szalejący hormonalnie nastolatek, nie mówiąc już o trudnej relacji z żoną czy mężem).

Osoby, które przeżywają trudności w życiu osobistym funkcjonują znacznie gorzej w pracy – począwszy od tego, że wydają się często nieobecne, mogą popełniać drobne, acz niebagatelne błędy w pracy, obniża się ich poziom uważności (procesor jest zajęty przetwarzaniem problemów w domu). Mogą też rozładowywać negatywne emocje z domu na zespole, poprzez irytację czy szukanie winnych lub ofiar do wyrażenia złośliwości, mogą nieuprzejmie traktować pacjentów, co wpływa na poczucie wstydu u reszty zespołu.

Godzenie ról rodzinnych z pracą jest samo w sobie tematem rozmów między małżonkami, a nierzadko powodem sporów (kto co kiedy zrobi, kto zawiezie lub odwiezie, zrobi zakupy, pójdzie do urzędu). Mamy więc błędne koło – nieobecność w domu (sama w sobie jest problemem) – narzekający partner (może wspierać, ale może też deprecjonować pracę współmałżonka) – pogorszenie funkcjonowania w pracy.

Poczucie odsunięcia od spraw domowych może powodować myślenie – „nie jestem tam potrzebny”, ale też może powodować rozluźnienie więzi z domem. Przydałoby się więc zadaniowe potraktowanie tego problemu. Jeżeli chcecie być w roli ojca i męża to trzeba włożyć w to dodatkowy wysiłek i zaznaczyć wyraźnie swoje terytorium (kobiety mają tu znacznie łatwiej, bo lubią zakupy, a sprzątanie jest często ich sposobem na rozładowanie stresu, poza tym lepiej funkcjonują w środowisku wielozadaniowym, jakim jest dom).

Rozwiązanie jest „siłowe”. Trzeba podzielić obowiązki – najlepiej tabelka, wyznaczanie zadań i terminy realizacji. Bez listy zadań,to się znowu rozmyje i silniejszy, albo ten więcej przebywający w domu, zagarnie znowu wszystko (i ma temat do marudzenia, wypominania).

Jeżeli są dzieci – wyraźnie zaznaczyć zadania robione tylko z tatą i tylko z mamą (jakiś dzień na wyłączność), planować z góry czas spędzany z dziećmi. Nie „jakieś coś kiedyś” wymyślimy, ale jak jestem w domu zrobimy to i to… Podobnie warto zaplanować czas spędzany ze współmałżonkiem.

Nieobecność w domu powoduje nie tylko poczucie wykluczenia, ale też zwyczajne nieobycie z domem. Domownicy mają swoją przestrzeń, nawyki i ktoś kto wpada do domu po kilku dniach nieobecności może nie wiedzieć, że syn już nie je płatków czekoladowych, tylko przerzucił się na kukurydziane, a nastoletnia córka nie chodzi już z Krzyśkiem tylko z Frankiem. Takie proste wydawać by się mogło kwestie często rozczarowują dzieci, pogarszają atmosferę. Trzeba starać się być na bieżąco.

Do tego często dochodzą formułowane wprost narzekania żon o nieobecność w domu, o porzucenie samej z obowiązkami itp., dalej możecie dopisać sobie sami, to są kwestie intymne… To czy partner wspiera, jest empatyczny, rozumie pracę i pomaga „wdrażać się w dom” przekłada się też bezpośrednio na Waszą satysfakcję z pracy. Jeżeli brakuje zrozumienia w domu, jest to dodatkowy koszt, który zmniejsza poczucie zadowolenia z pracy.

Nierozwiązane wewnętrzne i zewnętrzne konflikty powodują napięcie i ciągłe powracanie myślami do tych kwestii, nawet w ciągu pracy. Niepokój, pobudzenie, irytacja, kłótliwość, depresyjność, szukanie zaczepki do konfliktu, ale też wycofanie się, większa męczliwość, częstsze drzemki i unikanie rozmów mogą być zauważalne dla pozostałych członków załogi. Jak możecie się domyślić ma to niebagatelny wpływ nie tylko na funkcjonowanie w relacjach z zespołem, ale też na sam czas reakcji czy dokładność wykonywania zadań.

I jak to w świecie homo sapiens – nie wszystkim zależy na tym, żeby takie sytuacje zmieniać, czasami chodzi właśnie o utrzymanie status quo. Dla tych, którzy rozpoznają coś ze swojej sytuacji w tym opisie i chcą coś z tym zrobić polecam najpierw porozmawiać z kolegami – może okaże się, że inni mają jakieś proste dobre rady jak sobie radzić z takimi sytuacjami. Możecie porozmawiać z psychoterapeutą czy psychologiem niekoniecznie firmowym, można znaleźć kogoś we własnym mieście.